پایان نامه مقایسۀ اثر تصویرسازی توجه درونی و بیرونی بر اجرا و یادگیری یک تکلیف ردیابی
امروزه ورزش بخشی از زندگی مردم است. رقابت شدید برای بالارفتن از سکوهای افتخار و کسب مدالهای رنگارنگ مسابقات جهانی و المپیک و بهرهگیری از اثرات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی این افتخارات موجب شده است که دولتها و جوامع بهطور گستردهای برای تربیت و آمادهسازی قهرمانان سرمایهگذاری کنند. همراه با افزایش توجّه به ورزش قهرمانی، علوم ورزشی نیز بهکمک ورزشکاران آمده تا راههای بهبود اجرا و ربودن گوی سبقت از دیگران را برای آنها هموارتر کند. یکی از زمینههای علوم ورزشی که در سالهای اخیر موجب ارتقای کیفیّت اجرای ورزشکاران و ثبت رکوردهای بهتر و برتری آنها در رقابتهاي ورزشي شده است، علم روانشناسی[1] است. روانشناسی ورزش از یافتههای روانشناسی برای مطالعۀ رفتار حرکتی استفاده میکند و به یادگیری و اجراي حرکتی و اجرا توجّه دارد و عوامل روانشناختی مؤثر بر یادگیری و اجراي مهارتهای حرکتی را بررسی میکند (عبدلی، 1384). بهعبارت ديگر روانشناسی ورزش یعنی بهکار بردن نظریههای روانشناسی در زمینههای مختلف ورزش مانند مربیگری و آموزش، تا از تکنیکهای ارزیابی روانشناسی و راهبردهای مداخلهای برای کمک به افراد جهت نیل به اجرای برتر استفاده کند و به دلیل اینکه با تجزیه و تحلیل رفتار انسان در رشتههای مختلف ورزشی در ارتباط است، بر جنبههای ذهنی اجرا متمرکز میشود. برنامۀ تمرین مهارتهای روانی متوجّه همین هدف است. یادگیری کنترل انرژی روانی، تنظیم فشارهای روانی، مهارتهای توجّه[2]و تدوین اهداف واقعی و در عین حال رقابتی، نهتنها در ورزش، بلکه در هر کوششی که برای رسیدن به موفقیّت صورت میگیرد، از مهارتهای مفید بهشمار میروند (عبدلی، 1384). امروزه در سطح بالای رقابتی، بهدلیل برابر بودن سطح مهارت ورزشکاران، در نتیجه ورزشکاران به چیزی فراتر از تمرینات فشرده و تلاشهای مستمر نیاز دارند که یکیاز آنها آمادگی روانی میباشد. مربیان در تمام سطوح از مهارتهای روانشناختی، مانند کنترل هیجان، تصویرسازی ذهنی[3]، هدفچینی، بازداری تفّکر، توجّه و تمرکز و افزایش اعتماد بهنفس کمک میگیرند تا ورزشکاران را در اجرای بهتر یاری دهند.
یکی از مهارتهای روانشناختی برای اجرای موفقیّتآمیز مهارتها، توجّه و تمركز میباشد. به گفتۀ جیمز[4] (1890) توجّه عبارتست از تسخير ذهن به شكل واضح و روشن، بهطوريكه فرد به منظور سروكار داشتن به بعضي از چيزها، بتواند از بعضي چيزهای دیگر چشمپوشي نمايد (سیّاح، باغبانیان، عرب عامری، 1384). تمركز نيز عبارت از توانايي حفظ توجّه، روي محرّک انتخاب شده براي مدّت معيّن میباشد (خبیری، 1385). موقعیکه توجّه ورزشکار به فرآیند اجرای مهارت معطوف شود، توجّه او به محرّکهای نامربوط مهار شده و میتواند بهترین اجرا را به نمایش بگذارد. تري اورليك[5](1987) معتقد است كه ورزشكاران بايد ”طرحهاي تمركز[6]“ را براي مسابقه توسعه دهند. ورزشكاران بايد نيازهاي خاصّ ورزش خود را براي توسعة طرحهاي تمركز مسابقه ارزيابي نمايند. اين طرحها بايد در زمانهاي مختلف در طول مسابقه متمركز شود. با تمرين طرحهاي تمركز با استفادة مكرّر از تصويرسازي، ورزشكاران اين طرحها را با موفقيّت بيشتري اجرا خواهند كرد (جنیفر و کومینگ، 2002).
از دیگر مهارتهای روانشناختی که توسط بسیاری از قهرمانان المپیک و جهانی مورد استفاده قرار میگیرد، تمرین ذهنی است. تمرین ذهنی بهکار گرفتن تصویرسازی، برای بهبود اجرا ورزشکار میباشد که این نوع تمرین، در ذهن ورزشکار انجام میگیرد. توانایی تصویرسازی ذهنییکی از ظرفیتهای انسانی است که با تمرین آموخته میشود و به عنوان یک مهارت، تأثیر خود را در اجرا ورزشکار بهجا میگذارد. تصويرسازي در كمك به كانونيكردن توجّه ورزشكاران به جنبههاي خاصّي از مسابقه بعدي فرد بسيار مفيد است.
مطالعۀ آثار حیات، نیز مؤید این مطلب است که حرکت روح و روان، مستقل از جسم و جان نیست و ورزشکاران نیز در انجام تمرینات ورزشی خود بایستی تمرینات ذهنی را در زمان و مکان مناسب انجام دهند. بهگفتۀ مالتز، تأثیر تمرینات ذهنی به موازات تمرینات جسمی میباشد (خبیری، 1372). همچنین افـلاطـون معتقد است: ” تصوّر يك عمل، مقدّم بر خود آن عمل است“. در ورزش تجسّم پيروزي يا انجام يك مهارت ورزشي هميشه در ذهن ورزشكار بوده است (سهرابی، 1383). روانشناسان ورزش ادّعاميكنند كه تصويرسازيذهني مهارتورزشي، تمركز و تحمّل ورزشكار را به سرعت افزايش خواهد داد. همچنین تجسّم، نهتنها اجرای ورزشي را بهبود خواهد بخشيد، بلكه انگيزش و لذّت كلّي از ورزش را هم افزايش خواهد داد (اورلیک و پارتینگتون، 1988).
بیان مسئله:
یکی از عوامل اثرگذار بر یادگیری و اجراي مهارتهاي حركتي، توجّه است. در ورزش اساساً دو نوع كانون توجّه[7] شناسايي شده كه براي اجرا حائز اهمّیت است، توجّه از نظر وسعت که به توجّه باریک و پهن تقسیم میشود و توجّه از نظر جهت که به توجّه درونی و بیرونی[8]قابل طبقهبندی میباشد.توجّه دروني، وقتي است كه اجراكننده به احساسات، تفكّرات و یا اندامهای خود برای اجرا توجّه نمايد. درحاليكه در توجّه بيروني، اجراكننده روي علائم محيطي، بازي و راهبردهاي حريف و یا اثرات اجرایش بر محیط توجّه مينمايد. كانون توجّه اجراكننده نقش مهمّي در يادگيري و اجراي مهارتهاي حركتي دارد (سينگر[9]، 1988، 1985؛ سينگر، ليدر و كاراف[10]، 1993؛ وولف و پرينز[11]، 2000). بهطوريكه ارائه دستورالعملها و بازخوردهايي كه توجّه اجراكننده را به آثاريكه حركاتش بر محيط دارد (اتّخاذ كانون بيروني) معطوف ميكند، نسبت به زمانیكه دستورالعملهاي كانون دروني داده ميشود يا زمانيكه هيچ دستورالعمل كانوني خاصي داده نميشود منجر به يادگيري و اجراي مؤثّرتر ميگردد. تحقیقات نشان دادهاند ارائه آموزشهایی به فراگیران بهطوریکه آنها توجّه خود را به نتیجه و اثر حرکت (توجّه بیرونی) و نه بر حرکات خود (توجّه درونی) معطوف كنند، ميتوانند دقّت شوتهاي گلف (وولف، لاترباخ و تول[12]، 1999)، ضربه تنيس (وولف، مكنوين[13]، فوچ، رانيز و تول[14]، 2000)، سرويس واليبال (وولف، مكنوين، 2000)، پرتاب توپ در فوتبال (وولف و همكاران، 2003) و پرتاب آزاد در بسكتبال (ال ابود[15] و همكاران، 2002) را بهبود بخشند. در تحقيق اخيری كه امانوئل[16]و همكاران (2008) روی تکلیف پرتاب دارت انجام دادند به این نتیجه رسیدند که كانون توجّه بيروني بسيار مؤثّرتر از كانون توجّه دروني میباشد. از طرفی روانشناسان کاربردی ورزش و تمرین استفاده از مهارتهای روانشناختی را برای بهبود اجرا مورد تأیید قرار دادهاند (اورلیک، 1990). علاوه بر توجّه و تمرکز که بهعنوان مهمترین عوامل موفقیّت ورزشکاران بهشمار میروند، یکی از مهارتهایی که توجّه قابل ملاحظهای را به خود جلب کرده است تصویرسازی ذهنی است، که از این مهارت برای تقویت اثرات سودمند توجّه و تمرکز ورزشکار به علائم مربوط، استفاده میگردد. تصویرسازی ذهنی یک فعالیّت روانشناختی است که خصوصیّات جسمانی یک شیء، فرد یا مکان غایب را احضار مینماید (دنیس[17]، 1985). درخصوص سودمندي تصويرسازي ذهني اتّفاق نظر زيادي وجود دارد. ولي آنچه مورد ترديد بوده است ميزان سودمندي و نيز شيوۀ استفاده
[1]- Psychology
[2]- Attention
[3]- Mental Imagery
[4] James -
[5] - Orlik
Focus Plans-[6]
[7] Attentional Focus -
[8] -Internal and External Focus Of Attention
[9]- Singer
[10]- Cauraugh & Lidor
[11]- Prinz & Wulf
[12]- & Lauterbac Toole
[13]- Mc Nevin
[14] - Toole
[15] - Al Abood
[16]- Emanuel
[17] - Dennis
:: موضوعات مرتبط:
علوم انسانی ,
تربیت بدنی و علوم ورزشی ,
,
:: برچسبها:
مقایسه اثر تصویرسازی توجه درونی و بیرونی بر اجرا ,
تصویر سازی توجه درونی و بیرونی ,
یادگیری تکلیف ردیابی ,